ks. Mirosław Prasek COr

„Bądźcie dobrzy, jeśli potraficie”¹
— św. Filip Neri

Tylko Bóg jest dobry — odpowiedział Chrystus tym, którzy nazwali Go dobrym nauczycielem². W swojej absolutnej dobroci Bóg dzieli się nią ze swym stworzeniem. Św. Filip stwierdza, iż „całe stworzenie świadczy o dobroci i hojności Stwórcy”³. Refren hymnu o stworzeniu z Księgi Rodzaju: „a Bóg widział, że wszystko, co uczynił, było bardzo dobre”⁴, wywołuje postawę dziękczynienia i za Psalmistą powtarzamy „swojemu słudze wyświadczyłeś dobro, zgodnie z Twoim słowem Panie”⁵.

Niezachwiana ufność w dobroć bożą.

Od swej młodości Filip Neri nazywany był „Pippo buono”⁶. Obdarzony darem szczególnej dobroci, przez całe swe życie rozwijał go i zaszczepiał innym. Przypominał: „Nigdy nie ośmielajmy się zapomnieć, że Bóg wszystko dobrze robi, a równocześnie nie wnikajmy w przyczynę, dlaczego On to robi”⁷. Tej ufności w dobroć Boga nie mogą zachwiać nawet przychodzące ciężkie chwile, takie jak śmierć naszych bliskich czy nasza, bo Bóg dopuszcza je dla naszego dobra⁸: „albowiem wie Ojciec wasz, czego wam potrzeba”⁹. Sprawcą dobra w nas jest sam Bóg. Samo dostrzeżenie tego jest jednak niewystarczające. Bóg posuwa się aż tak daleko, jak mówi nasz Święty, że „pragnie to (czyli dobro) sprawić na nasz sposób i w naszym czasie”¹⁰. Zatem nie możemy wyczekiwać specjalnych okoliczności i specjalnego czasu! Pogania nas Ojciec Filip pytaniem: „Kiedy wreszcie zaczniemy czynić dobro?”¹¹. Bóg daje nam swój czas — „Do Niego należy czas i panowanie”¹². Mijają dni, tygodnie i lata, ale czas czynienia dobra nigdy nie przemija, nic nas od tego nie zwalnia¹³. Dany nam czas trzeba dobrze wykorzystać i nie może minąć żaden dzień, w którym nie uczynilibyśmy jakiegoś dobra¹⁴. Nie możemy dołożyć ani jednej chwili do swojego życia¹⁵, dlatego nasz Założyciel ponagla „póki mamy czas, nie możemy być opieszali w czynieniu dobra; śmierć nie przeoczy swojego czasu”¹⁶. Za szczególne dobrodziejstwo uważa młodość — szczęśliwy jest młodzieniec, gdyż ma czas, aby owo dobro czynić¹⁷.

Wytrwałość w dobroci bożej

Dobroć, jako hojny dar Stwórcy, złożona jest w naszym duchu. Aby ją utrzymać „musimy nieustannie prosić Boga, aby z każdym dniem pomnażał w nas światło i ciepło swej dobroci”¹⁸. Komunia Święta, którą przyjmujemy, wydaje w nas dobre owoce wszelkich cnót¹⁹. Wielkim dobrem dla naszej duszy jest częsta spowiedź święta, „albowiem przez nią dusza się oczyszcza, uświęca i umacnia”²⁰. Medytacje nad dobrodziejstwami otrzymanymi od Boga pozwalają nam rozpalać Bożą miłość i pragnienie dóbr, które miłosierdzie Boże odłożyło nam na wieczność²¹. Filip, który ciągle przypominał o celu naszego życia, jakim jest niebo, powiedział, że trzeba być prawym człowiekiem i dobrym chrześcijaninem,²² a modlitwa jest nieodzowna, by mieć prawdziwie dobrą wolę chęci zostania świętym.
Wymiarem tego, iż nasz duch pozostaje po wpływem dobroci bożej jest radość, szczególnie w chorobie, utrapieniach czy nawet prześladowaniach²³. Umocnieniem w dobrym życiu i pokrzepieniem serca jest pogoda ducha. Wytrwałość i cierpliwość w dobrym życiu są tymi przymiotami, które prowadzą do wysokiego stopnia chrześcijańskiej doskonałości²⁴.
Podstawą trwania w dobrym jest cierpliwość. Gdy wykazujemy brak zaufania i niecierpliwość w zmartwieniu, to Filip ostro przestrzega, iż „nie jesteś godzien, żeby Bóg cię nawiedził; nie zasługujesz na tak wielkie dobrodziejstwo”²⁵. Wytrwałość w dobrym zapewnia obcowanie z dobrymi i unikanie złego towarzystwa oraz prowadzenie takiego stylu życia, w którym przy pomocy cnoty zwalczamy swoje namiętności²⁶. Pęd za dobrami doczesnymi odciąga nas od dobra, a nadto odbiera ducha pobożności²⁷. Aby się od nich uwolnić by nabrać do nich dystansu, sprawić, by stawały się środkami do celu, by służyły przede wszystkim dla innych, dobrze jest pomyśleć o ich skończoności, stawiając pytanie: „a co potem?”²⁸ Warto przypomnieć ulubioną maksymę Filipa „vanitas vanitatum, et omnia vanitas; nie ma nic dobrego na tym świecie”²⁹. Godnym zainteresowania są uwagi św. Filipa na temat troski o zdrowie. Zaniedbanie swojego zdrowia oraz podejmowanie praktyk pokutnych bez przyzwolenia spowiednika, może przynieść osłabienie w wykonywaniu dobrych uczynków lub całkowite ich zaniechanie!³⁰

Radość i dystans w realizowaniu dobrych uczynków

Z ducha przepojonego dobrocią wypływają dobre uczynki, jak z dobrego drzewa zbiera się dobre owoce³¹. Bóg chce dobra, o które się staramy. Ojciec Filip mówi, iż szczególnie dostrzegamy to przez prawdziwe posłuszeństwo³². Święty Paweł zapewnia, „że Bóg z tymi, którzy Go miłują, współdziała we wszystkim dla ich dobra”³³.
Gdyby ktoś myślał, że dystans, którego nabrał do świata i swoich majętności wystarczy, aby rodzić dobre owoce, to utknąłby na początku drogi, gdyż nasz Święty stwierdza, iż „to nie dość”³⁴. Trzeba wybór drogi dobra potwierdzić czynami. Podejmowanie dobrych uczynków musi wypływać z najwyższego motywu, czyli miłości Boga i nie należy powstrzymywać siebie, aby czynić dobre dzieła³⁵. Budzących się w nas dobrych postanowień nie należy zmieniać, lecz wytrwale je realizować³⁶. Filip zachęca, abyśmy czynili wielkie rzeczy i nie zadowalali się przeciętnością w dobrym!³⁷ Dobre uczynki powinny przynosić nam radość, szczególnie wtedy, gdy ktoś wybiera dobrą duchową cząstkę, którą my posiadamy³⁸. Owej radości nie może zmącić nawet to, że ktoś mógłby przypisywać sobie chwałę z naszego dobrego uczynku³⁹. Trzeba się cieszyć także z uczynków wykonywanych przez innych, „a przez modlitwę mieć udział w dobrym dziele, które Pan czyni przez innego”⁴⁰. Jednak radość to nie błaznowanie, o którym Filip powiada, iż „odbiera nawet tę resztę dobra, które może się już i osiągnęło”⁴¹. Gdyby nasze opinie o pewnych sprawach były inne niż zdanie innych, to starajmy się chętnie ustępować i popatrzeć na to od dobrej strony⁴². Równocześnie Filip uczy nas dystansu do wykonywanych przez nas dobrych uczynków słowami: „nigdy nie powinno się myśleć, że coś się dobrze zrobiło… bo Chrystus dał nam wzór naszej doskonałości, gdy stawiał nam przed oczyma doskonałość wiekuistego Ojca”⁴³. Za wzorem naszego Zbawiciela, uczmy się być sługami, którzy uczynili to, co należało uczynić⁴⁴ i powtarzajmy za św. Filipem: „Panie nigdy nic dobrego nie uczyniłem”⁴⁵. W realizowaniu wyznaczonych dobrych zajęć nie można poprzestawać na nich, lecz jak radzi Święty „dobrze jest w tygodniu uczynić więcej niż zwykle”⁴⁶.

Stałość dobrego życia

Dobre uczynki kształtują dobre życie, a czynione z cierpliwością i wytrwałością przynoszą wielkie owoce. Ów dobry sposób życia trzeba utrzymywać. Może jednak przyjść myśl, czy nie zmienić go na lepszy? Święty radzi wielką roztropność i poleca, by nie zmieniać bez poprzedniej poważnej narady⁴⁷. Przy zmianie stylu życia ze złego na dobry, rada taka nie jest konieczna i wtedy mamy obowiązek sumienia natychmiast kroczyć za rozpoznaną prawdą, lecz „kiedy chce się przejść z dobrego w lepszy (styl życia), wówczas potrzeba zdecydowania, czasu, rady i modlitwy” ⁴⁸.
Podstawą podejmowania dobrych uczynków jest dobre wychowanie. Jeśli synowie pójdą za wzorem ojca i wkroczą na wytyczoną drogę, przeżyją radość widząc, że ich rodzina trwa na drodze świętości i bojaźni Bożej⁴⁹. Tę drogę wyznaczył św. Filip Neri, bo „dobro i radość najprostszą drogą do świętości są” ⁵⁰. Czy potrafimy iść za przykładem naszego Fundatora, by dobroć wyciskała ślady na naszym postępowaniu i obfitowała w radość? Dobro i Radość, wydają się być powołaniem każdego, kto chce być duchowym synem świętego Filipa Neri.
Całe nasze dobre postępowanie łączmy z nabożeństwem do Matki Bożej, jak zaleca Święty: „aby coś dobrze rozpocząć i jeszcze lepiej ukończyć”⁵¹.

Modlitwa⁵²

Filipie, pełen chwały orędowniku mój, naucz mnie patrzeć na wszystko dokoła tak, jak ty patrzyłeś — jako na stworzenia Boże. Obym nigdy nie zapomniał, że ten sam Bóg, który mnie stworzył, stworzył cały świat, wszystkich ludzi, wszystkie zwierzęta, które w nim są. Wyjednaj mi łaskę, abym kochał wszystkie dzieła Boże ze względu na Boga i wszystkich ludzi ze względu na mojego Pana i Zbawcę, który odkupił ich na krzyżu. A szczególna wyjednaj mi czułość i współczucie, i miłość dla wszystkich chrześcijan jako moich braci w łasce. Ty, który na ziemi byłeś tak dobry dla wszystkich, bądź szczególnie dobry dla nas, współczuj nam, towarzysz nam we wszystkich niedolach i wyjednaj nam u Boga, z którym w niebiańskiej światłości przebywasz, wszelkie pomoce, jakie są niezbędne, abyśmy mogli bezpiecznie dotrzeć do Niego i do ciebie.

Ks. Mirosław Prasek COr — Radom

Przypisy:
  ¹Un secolo-un umo, Filippo Neri, Giorgio Papàsogli, Milano 1989, s. 235.
  ²zob. Mt 19, 17.
  ³Myśli na każdy dzień, św. Filip Neri, Radom 2001, 30. 12.
  ⁴Rdz 1, 31
  ⁵Ps 119, 65
  ⁶San Filippo Neri e la societa romana del suo tempo (1515-1595), L. Ponnelle e L. Bordet, Firenze 1986, s. 10.
  ⁷Myśli… 10. 02.
  ⁸por. Myśli… 17. 10.
  ⁹Mt 6, 8
¹⁰Myśli… 27. 01.
¹¹Myśli… 1. 01.
¹²Wigilia Paschalna, Mszał rzymski dla diecezji polskich, s. 152.
¹³por. Myśli… 31. 12.
¹⁴por. Myśli… 2. 01.
¹⁵zob. Mt 6, 27
¹⁶Myśli… 3. 01.
¹⁷Myśli… 4. 01.
¹⁸Myśli… 10. 11.
¹⁹por. Myśli… 4. 12
²⁰Myśli… 1. 12.
²¹Myśli… 18. 12.
²²Myśli… 7. 10.
²³por. Myśli… 12. 08; 20. 12.
²⁴Myśli… 23. 11.
²⁵Myśli… 25. 10.
²⁶Myśli… 18. 06; 20. 06.
²⁷Myśli… 19. 05.
²⁸Myśli… 10. 10.
²⁹Myśli… 16. 02.
³⁰Myśli… 9. 12; 27. 06.
³¹zob. Mt. 7, 17; 12, 33.
³²Myśli… 27. 01.
³³zob. Rz 8, 28.
³⁴Myśli… 24. 05.
³⁵Myśli… 25. 07; 21. 07.
³⁶Myśli… 26. 08.
³⁷Myśli… 29. 06.
³⁸por. Myśli… 14. 07.
³⁹Myśli… 5. 08.
⁴⁰Myśli… 13. 10.
⁴¹Myśli… 28. 04.
⁴²Myśli… 11. 02.
⁴³Myśli… 3. 03.
⁴⁴zob. Łk 17, 10.
⁴⁵Myśli… 17. 11.
⁴⁶Myśli… 10. 06.
⁴⁷Myśli… 8. 08.
⁴⁸Myśli… 1. 10.
⁴⁹Myśli… 21. 03.
⁵⁰Śpiewy filipińskie, Gostyń 1998, s. 30.
⁵¹Myśli… 5. 08.
⁵²Rozmyślania i modlitwy, poezje, John Henry Newman, Warszawa 1995, s. 255.